Stepen nepovjerenja unutar kompanija, prema sistemu koji bi trebao da ih štiti, pa i strah od odmazde i svijest da se tu ne radi o pojedincima nego o sistemskoj korupciji koja je zahvatila sve pore društva i seže do samih političkih vrhova, koji je i generiraju, vidljiv je i iz podatka da nijedna kompanija nije pristala da navede ime inspektora koji je od njih tražio (i dobio) mito.

Na 06.10. održanom okruglom stolu na temu „Istraživanje koruptivnih iskustava preduzeća u odnosima sa inspektorima Uprave za indirektno oporezivanje BiH”, Unija poslodavaca Republike Srpske predstavila je izvještaj istraživanja javnog mnjenja, provedenog od strane eksterne agencije „Partner Marketing Consulting“ d.o.o. Banja Luka, u kojem je učestvovalo 114 kompanija – članica Unije poslodavaca Republike Srpske. 57 iz Banjaluke, a 57 iz ostalih lokalnih zajednica Republike Srpske.

Rezultati navedenog istraživanja, provedenog od 15. avgusta do 9. septembra 2022. godine, su, blago rečeno, zabrinjavajući.

Istraživanje je, naime, pokazalo da se čak 43.9% anketiranih privrednih subjekata u RS susrelo sa slučajevima korupcije pri kontroli rada od strane inspektora Uprave za indirektno oporezivanje.

Pri tome, zanimljivo, procenat ispitanika koji su se susreli s korupcijom pri kontroli inspektora UIO je isti u Banjaluci i u ostalim gradovima. Što implicira da ova pošast podjednako napada i male i velike sredine.

Prema istraživanju, 67% ispitanih kompanija, koje su se susrele sa slučajevima korupcije tokom inspekcijskog nadzora od strane UIO, je i platilo inspektorima ili su im “izašli u susret” sa – poklonom.

Većina kompanija se ne žali na rješenja inspektora UIO jer nema povjerenja u sistem. Naime, kao jedan od razloga za nereagovanje, iz kompanija navode i sam proces trajanja žalbi – od 6 mjeseci do 4 godine – kao i činjenicu da je većina žalbi koje su pokrenute i odbijena. Što znači da nefunkcionalnost sistema i nepostojanje pravne države privredne subjekte gura u korupciju.

A da korupcija ovdje nije izuzetak, nego pravilo pokazuje još jedan zastrašujući podatak – da je procenat inspektora UIO koji su tražili neki vid koruptivne naknade – 90.1%!!!

Dakle, manje od 10% inspektora nisu kriminalci, koji državu i vlastiti posao ne koriste za protivzakonito lično bogaćenje???

A stepen nepovjerenja unutar kompanija, prema sistemu koji bi trebao da ih zaštiti, pa i strah od odmazde i svijest da se tu ne radi o pojedincima nego o sistemskoj korupciji koja je zahvatila sve pore društva i seže do samih političkih vrhova, koji je i generiraju, vidljiv je i iz podatka da nijedna kompanija nije pristala da navede ime inspektora koji je od njih tražio (i dobio) mito.

Prve reakcije iz UIO su potpuno neodgovarajuće, u neskladu sa alarmantošću podataka iz istraživanja. Umjesto promptne reakcije i Uprave i nadležnih institucija od kojih bi se očekivala istraga, direktor, Miro Džakula, umjesto ostavke (jer ostavka iz moralnih razloga je nepoznat pojam u ovdašnjem establišmentu) nudi floskule o potrebi borbe protiv korupcije: “”Mi smo spremni na saradnju. Ovo istraživanje je samo prvi korak kojim treba da krenemo svi, želimo da budemo partneri sa svim carinskim i PDV obveznicima””

Pritom, uobičajeno za naše prilike, odgovornost se prebacuje na druge. Konkretno Vijeće ministara i Parlament, jer “”Četiri godine čekamo izmjenu zakona”, kako kaže Džakula.

Poseban skandal je da su, u kontekstu ove priče, iz UIO istakli problem što su njihovi inspektori manje plaćeni od kolega na entitetskom nivou. Što im je valjda opravdanje za korupciju?