Vlasti Republike Srpske (RS) proteklih godina bile su najveći korisnik stranih projekata iz Evropske unije i Sjedinjenih Američkih Država, a sada sve nevladine organizacije koje apliciraju kod istih donatora, te iste vlasti žele označiti kao "agente stranog uticaja", što predviđa novi zakon o javnosti rada neprofitnih organizacija, koji je u formi nacrta usvojen u Narodnoj skupštini RS-a, saopćila je asocijacija Transparency International.
Javnu raspravu o ovom zakonu danas su napustili predstavnici civilnog društva i iznijeli samo jedan zahtjev - da bude povučen iz procedure.
Zvanični podaci pokazuju da su milijarde stranog novca stigle za podršku demokratskom razvoju, ekonomiji i infrastrukturi RS-a.
Prema podacima Američke agencije za međunarodni razvoj (USAID), proteklih godina je Republika Srpska dobila 620 miliona dolara u projektima i ulaganju u ekonomske aktivnosti, demokratiju, finansijsku obnovu i infrastrukturu.
Ipak, u manje od godinu dana, Milorad Dodik je zahvaljivao USAID-u za projekte za Republiku Srpsku i optuživao taj isti USAID da finansira nevladine organizacije, zbog čega i zagovara donošenje “zakona o stranim agentima”, naglašava Transparency International.
USAID je između ostalog u Republici Srpskoj finansirao projekte izrade registra poreskih i neporeskih davanja, unapređenja trezorskog načina poslovanja zdravstvenih ustanova, sistema za kontrolu i naplatu doprinosa, registra inspekcijskih postupaka i sl.
Ovaj zakon na spisak stranih agenata trebao bi staviti i sve organizacije koje primaju novac u projektima Evropske unije, čiji je najveći korisnik opet vlast u Republici Srpskoj. Istog dana kad su poslanici glasali za ovaj zakon, predstavnici Vlade RS-a u Doboju su obučavali nevladine organizacije u pisanju EU projekata iako će po novom zakonu, svaka organizacija koja dobije projekat postati po automatizmu “strani agenti”.
Prema podacima delegacije EU, Republika Srpska povukla je bespovratne stotine miliona eura u različitim projektima. Cijela Bosna i Hercegovina dobila je od 2007. do 2013. godine, na osnovu program IPA I, 610 miliona eura, a od 2014. do 2020., programom IPA II, 552,1 miliona eura te su neki od najznačajnijih projekta realizovani upravo u Republici Srpskoj.
Osim infrastrukture, Evropska unija projektima u Republici Srpskoj pruža i podršku institucijama za unapređenje sistema, strukture, politike i zakonodavstva. Ipak, uprkos svemu, vlasti u RS-u pokušavaju donošenjem ovog zakona staviti na svojevrsnu crnu listu organizacije i medije koji apliciraju za projekte kod tih istih donatora i na taj način stvoriti osnov za obračun sa svima koji nisu pod kontrolom vlasti.
Zbog toga su predstavnici Transparency Internationala BiH na današnjoj javnoj raspravi podnijeli zahtjev za povlačenje ovog zakona iz procedure jer krši osnovna ljudska prava na slobodu udruživanja, krši Ustav Republike Srpske, BiH i Evropsku konvenciju o ljudskim pravima i slobodama, saopćeno je.
