Pećina i obližnja kuća u Plahovićima kod Kladnja, mjesta su gdje je Josip Broz Tito, sa svojim najbližim saradnicima, boravio u ljeto 1943. godine.
Tu je pokrenuta inicijativa kojom je počeo historijski tok, a čiji je rezultat zasjedanje ZAVNOBiH-a i riješeno pitanje položaja Bosne i Hercegovine u novoj demokratskoj federativnoj Jugoslaviji. Ekipa Federalne televizije posjetila je ovu historijsku lokaciju. O njoj ne brine politika niti nasljednici Titovih stopa već SABNOR-i Kladnja i Tuzlanskog kantona.
U pećinu u Plahovićima Tito se sklonio nakon bitke na Sutjesci, kako bi bio zaštićen od stalnih bombardovanja, dok je rukovodio oslobađanjem istočnog dijela Bosne. Tu se sastao i s predstavnicima Pokrajinskog komiteta KPJ za Bosnu i Hercegovinu, koji su mu sugerisali da Bosna i Hercegovina u budućoj Jugoslaviji treba da ima ravnopravan status s drugim jugoslovenskim federalnim jedinicama, iako je u vrhu partije bilo mišljenja i da bi trebala biti podijeljena na autonomne pokrajine Hrvatske i Srbije, i eventualno Crne Gore.
„Argumenti ovih iz Pokrajinskog komiteta KPJ za Bosnu i Hercegovinu bili su da je stav o autonomiji već prevaziđen, zatim da bi bilo kakva podjela Bosne i Hercegovine štetila ne samo njenim narodima nego i cijeloj Jugoslaviji, zatim da je Bosna i Hercegovina od svih južnoslovenskih zemalja platila najvišu cijenu u toku Drugog svjetskog rata i da postoji historijsko opravdanje subjektiviteta Bosne i Hercegovine“, govori profesor historije Dževad Halilović.
Tokom boravka u Plahovićima Tito je dane provodio radeći u pećini, a noću je spavao u obližnjoj kući Muje Mazalovića, koja i danas postoji. Mazalović se tih dana sa svojom obitelji i brinuo o Titu i njegovim saradnicima, sve do njihovog polaska ka Vlasenici.
„On je kao partizanski vodič krenuo s njima, ali se morao vratiti. Ostala mu je propusnica partizanskog vodiča. Tu ga Nijemci uhvate, nađu papir i objese ga“, priča Šefik Drapić, unuk Muje Mazalovića.
U kući se danas nalazi stalna muzejska postavka predmeta iz tog doba, među kojima su i oni koje je Tito lično koristio.
„Ovdje su dolazile delegacije iz 30 opština na nivou Bosne i Hercegovine, dvije-tri opštine iz Srbije, jedna opština iz Hrvatske. Uspjeli smo prije tri godine da dovedemo Svetlanu Broz, koja je ušla u kuću i nije mogla da se suzdrži da joj suze ne krenu“, navodi Armin Silard, bivši predsjednik SABNOR Kladanj.
O pećini i kući posljednjih godina brinu antifašistička udruženja, koja posljednje subote u junu u Kladnju organiziraju i manifestaciju Dani Titove pećine.
„Da iz antifašističkog ugla pokušamo podsjetiti i njegovati tradiciju tog važnog događaja koji, ako ćemo pošteno, utječe na to da Bosnu i Hercegovinu u ovim granicama otad imamo i danas“, ističe Zlatko Dukić, predsjednik SABNOR-a TK-a.
Događaje u Plahovićima u svojoj knjizi „Zapisi iz oslobodilačkog rata“ detaljno je opisao jedan od sudionika - Rodoljub Čolaković.
