Pogled na nove trebdove u obrazovanju iz Srbije je nešto što bi se moglo primjeniti na cijeli Balkan. Racionalizacija uzima danak u pismenosti, a neki smatraju da se kroz dualno obrazovanje stvara jeftina radna snaga. Jedan Srbijanac je povukao paralelu sa onim što se na tlu bivše Jugoslavije dešavalo nakon drugog svjetskog rata do današnje Srbije. Tekst prenosimo bez korekcija.

Piše: Vladimir Simović

Krenućemo iz prošlosti, da bismo došli do aktuelnog trenutka. Ne dajte se obeshrabriti.Pre Drugog svetskog rata u kraljevini Jugoslaviji čak 40% stanovništva starijeg od 10 godina bilo je nepismeno. Posle Drugog svetskog rata obrazovanje je bilo jedno od prioriteta strateškog razvoja zemlje.

Masovno opismenjavanje stanovništva dovelo je do toga da se do početka 1980-ih godina udeo nepismenih smanji na 9%, a kod mlađe populacije gotovo u potpunosti iskoreni.To je jedan od rezultata širenja školske i generalno obrazovne infrastrukture koja je za cilj imala edukaciju svih društvenih slojeva.

Obaveznim osnovnim obrazovanjem je već 1950-ih godina bilo obuhvaćeno skoro 80% dece, a ovaj broj je do kraja 1980-ih porastao na celih 98%. Već početkom 1970-ih godina 90% učenika nakon završene osmogodišnje škole nastavlja školovanje u srednjim školama. Školski prostorni kapaciteti do 1989. godine bili su 11 puta veći u odnosu na 1939. godinu, dok je broj nastavnog kadra uvećan 25 puta.

Ono što je posebno važno jeste činjenica da je školska mreža prodrla i u manja mesta širom zemlje.Tokom trajanja socijalističke Jugoslavije, broj diplomiranih studenata porastao je 46 puta u odnosu na period kraljevine Jugoslavije. Važno je napomenuti i rodnu dimenziju, jer je udeo žena u ukupnom broju diplomiranih na višim i visokoškolskim ustanovama gotovo izjednačen sa muškarcima. Početkom 1970-ih godina, samo su SSSR, Švedska, Danska i Holandija imale veći broj studenata na 1.000 stanovnika, a sredinom 1980-ih Jugoslavija je postala zemlja sa najvećim brojem studenata na 10.000 stanovnika u Evropi.

Sasvim je sigurno da je ovakva obrazovna politika imala značajan uticaj na ekonomski i društveni razvitak zemlje u celosti. Ujedno, obrazovanje je predstavljalo i značajni formalni kanal društvene pokretljivosti.To je bila racionalnost socijalizma u Jugoslaviji.Zašto ovo sada pišem? Zato što od 1. septembra u Srbiji počinje da se primenjuje nekakav Zakon o racionalizaciji odeljenja koji će đacima u seoskim sredinama uskratiti kvalitetno obrazovanje. Zašto? Zato što su se naši vlastodršci, kojima su puna usta nacionalnih interesa i populacione politike, dosetili da im je skupo, odnosno, IRACIONALNO da deci od petog do osmog razreda omoguće nastavni kadar ukoliko njihovo odeljenje ima mali broj učenika.

Dosetili su se da spajaju odeljenja pa da tako u jednom odeljenju sede deca iz različitih razreda, da dele tih 45 minuta, pa ko šta uhvati. U nekim slučajevima, postoji bojazan, škole će biti gašene.Vlastodršcima je iracionalno i da se u srednjim stručnim školama izučava filozofija. Sa druge strane, racionalno im je dualno obrazovanje i to da deca od 15 godina rade produktivne poslove za 70% ionako minimalnog minimalca.Sve to nas vodi jednom od glavnih zaključaka različitih socioloških istraživanja, a to je da je Srbija odavno postala zatvoreno društvo, da se klase reprodukuju unutar sebe i da je siromašnoj deci i deci sa sela praktično onemogućeno da dođu na fakultet.To je racionalnost ovog današnjeg sistema.